Opis
Odróżniając studia nad sarmatyzmem jako historyczną formacją kulturową od badań nad literackimi świadectwami jego czysto intelektualnej recepcji, prezentowane szkice o różnorodnych kulturemach mogą stanowić punkt wyjścia do rozważań nad obecnością i wpływem tej historycznej formacji kulturowej na całą współczesność (kulturową, a także literacką). Przedmiotem badań tego drugiego rodzaju są właśnie dzieła literackie lub ich elementy (w tymi mikroelementy) posiadające status bytowy różny od tego wymiaru rzeczywistości, który zasadniczo interesuje historyka kultury. Czyli w lekturze tworzących niniejszą monografię artykułów/rozdziałów należałoby pamiętać o opozycji między tradycją szlachecką jako częścią historii kultury, a tą samą tradycją jako częścią przedstawień literackich. Właśnie te obrazy literackie stanowią przedmiot badawczej refleksji.
(ze wstępu)
Kulturemy stanowią istniejące w świadomości członków danej społeczności pojęcia im wspólne, zawierające zespół cech i skojarzeń określających kulturową istotę danej społeczności. Mogą one wiele powiedzieć o danym systemie kulturowym, są bowiem istotne dla zrozumienia tej kultury, jako często silnie nacechowane (pozytywnie lub negatywnie). Stanowią symbol kolektywny, symbol narodowy.